Mesela siyahi insanlara göre beyaz insanların burun delikleri daha küçük oluyor. Bu çeşitliliğin ardında yatan sebep ne?
Burun şeklimizi belirleyen bu önemli faktörü merak ediyor musunuz?
Genelde burun yapısının genetik olduğunu düşünürüz.
Konuyla ilgili araştırmalar, burun yapısıyla ilgili daha derin ve ilginç bulgular ortaya koyuyor. Mesela gözünüzün önüne getirin: Kafkasyalıların dar ve uzun burunları, Afro-Amerikalıların daha yassı burunları ve Asyalıların ise geniş ve yuvarlak burunları…
Farklı coğrafyalardaki burun yapılarına baktığımızda, bu çeşitliliğin yalnızca genetik değil; aynı zamanda çevresel faktörlerden de etkilendiğini görüyoruz.
Son yıllarda yapılan araştırmalar, burun şeklinin çevresel koşullarla nasıl ilişkili olduğunu ortaya koyuyor.
2016’da Nature Communications dergisinde yayımlanan bir çalışmada burun genişliği, burun kemiği ve burun ucu şeklini belirleyen genlerin GLI3, PAX1, RUNX2 ve DCHS2 olduğu tespit edilmiştir. Bu genlerin, burun şeklinin çevresel koşullara nasıl adapte olduğunu açıklayabilecek genetik değişimleri yönlendirdiği de öne sürülmüştür.
Yani, soğuk iklimlere uyum sağlamak amacıyla dar burun deliklerinin kendi kendine şekillendiğini görülmüş. Kulağa ne kadar inanılmaz geliyor değil mi?
Bir diğer çalışmada ise Güney Asya, Doğu Asya, Batı Afrika ve Kuzey Avrupa kökenli 476 gönüllünün 3D yüz modellemeleri ve ölçümleri alındı.
Araştırma, burun şeklindeki yedi özelliğin yalnızca ikisinin değişiklik gösterdiğini ve bu değişikliklerin genetikten ziyade, doğal seçilim yoluyla gerçekleştiğini ortaya koyuyor. Bu bulgular, burun şeklinin çevresel adaptasyon süreciyle bağlantılı olduğunu ve doğal seçilimin bir ürünü olabileceğini de bizlere gösteriyor.
Daha anlaşılır bir şekilde ele alacak olursak dar burun deliği, soğuk ve kuru iklimlerde hava akışını düzenleyerek havanın daha iyi ısınmasını ve nemlenmesini sağlıyor. Bu da soğuk hava koşullarında solunum yollarının korunmasına yardımcı oluyor.
Öte yandan, sıcak ve nemli iklimlerde daha geniş burun delikleri, havanın daha kolay geçmesini sağlarken aşırı nemi dışarı atarak burun içi mukozayı korumuş oluyor. Yani anlayacağınız, burun delikleri bir genetikten çok daha fazlasını kapsıyor.
